روز چهارشنبه ۲۶ ژانویه، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، به شورای امنیت این سازمان در مورد وضعیت افغانستان هشدار داد. او گفت میلیون‌ها نفر از مردم افغانستان از گرسنگی شدید رنج می‌برند، خدمات آموزشی و اجتماعی در آستانه سقوط است، و پول لازم برای رسیدگی به مشکلات مردم وجود ندارد و در نتیجه، کل کشور «شش ماه پس از به قدرت رسیدن طالبان، به زحمت سرپا مانده است».

گوترش خطاب به نمایندگان ۱۵ کشور عضو شورای امنیت گفت: «ما باید قوانین و شرایطی را که نه فقط اقتصاد افغانستان، که عملیات ما را برای نجات جان مردم محدود کرده‌اند، تعلیق کنیم. در این لحظه که نیاز مبرمی به بازبینی جدی این قوانین است… زندگی روزمره مردم افغانستان به جهنمی یخ‌زده بدل شده است.»

دبیرکل سازمان ملل از کشورها خواست جواز لازم برای نقل‌وانتقال‌های ضروری فعالیت‌های بشردوستانه در افغانستان را صادر کنند. او افزود: «باید به نهادهای مالی و شرکای تجاری، این ضمانت قانونی را بدهیم که می‌توانند بدون ترس از نقض تحریم‌ها، در عملیات بشردوستانه مشارکت کنند.»

در پی به قدرت رسیدن طالبان در ماه اوت ۲۰۲۱، حدود ۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از ذخایر بانک مرکزی افغانستان در خارج از آن کشور مسدود شد و همچنان مسدود باقی مانده است. همچنین، افغانستان در زمان دولت پیشین از حمایت گسترده کشورهای مختلف برخوردار بود که آن‌ها هم اکنون قطع شده است. 

آقای گوترش گفت: «می‌بایست از طریق افزایش نقدینگی، جانی دوباره به اقتصاد افغانستان ببخشیم. باید اقتصاد را از لبه پرتگاه نجات دهیم. برای این کار باید راهی پیدا کرد تا ذخایر مسدود شده آزاد شوند و ارتباط با بانک مرکزی افغانستان از نو برقرار شود.»

در ماه دسامبر ۲۰۲۱، اهداکنندگان به «صندوق بازسازی افغانستان» که تحت اداره بانک جهانی است، پذیرفتند که ۲۸۰ میلیون دلار به دو نهاد سازمان ملل (برنامه جهانی غذا و یونیسف) منتقل کنند تا اقداماتی در مسیر پشتیبانی از وضعیت تغذیه و سلامت مردم افغانستان انجام شود. 

گوترش گفت: «یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار باقی‌مانده باید فورا آزاد شود تا به مردم افغانستان کمک کنیم زمستان را از سر بگذرانند. وقت تنگ است.»

سازمان ملل چند هفته پیش خواهان ۴.۴ میلیارد دلار کمک بشردوستانه به افغانستان در سال جاری شده بود. این سازمان روز چهارشنبه تاکید کرد که علاوه بر آن مبلغ، به ۳.۶ میلیارد دلار دیگر برای سلامت و آموزش، زیرساخت‌های بنیادین، تامین معاش و انسجام اجتماعی، و به‌ویژه نیازهای دختران و زنان نیاز است. 

دبورا لاینز، فرستاده ویژه سازمان ملل در موضوع افغانستان، روز چهارشنبه گفت بسیاری از کشورها هنوز حاضر به آزاد کردن مبالغ مسدودشده نیستند. این در حالی است که سازمان مل وعده داده است که با کشورها همکاری می‌کند تا از این مبالغ سوءاستفاده نشود. 

خانم لاینز در سخنان خود در شورا گفت: «مشخص است که کشورهای اهداکننده که با مردمان کشورهای خود نیز روبه‌رو هستند، هنوز از پیشرفت سیاسی به دست آمده در افغانستان راضی نیستند و از نزدیک نظاره‌گر اوضاع و چشم‌انتظار دیدن نشانه‌های امیدوارکننده هستند.»

گوترش در سخنان خود به مسئله گروه‌های تروریستی هم اشاره کرد و گفت باید جلو گسترش این گروه‌ها در افغانستان گرفته شود. او هشدار داد که افغانستان مدت‌ها است زمین حاصل‌خیزی برای این گروه‌ها بوده است و اگر جامعه بین‌المللی به افغانستان کمک نکند، تمامی منطقه و جهان باید بهای این بی‌توجهی را بپردازند. 

دبیرکل سازمان ملل هشدار داد که بی‌توجهی به وضعیت افغانستان باعث افزایش حمل‌و‌نقل غیرقانونی مواد مخدر و شبکه‌های مجرمانه و تروریستی می‌شود، و افزود:‌ «تشویق امنیت و مبارزه با تروریسم نیز حیاتی است. این کشور مدت‌ها است که زمین حاصل‌خیزی برای گروه‌های تروریستی بوده است. اگر دست به عمل نزنیم و برای رویارویی با این توفان به مردم افغانستان کمک نکنیم، منطقه و جهان بهای سنگینی خواهند پرداخت.»

گوترش از طالبان نیز خواست که با جامعه جهانی و شورای امنیت همکاری کنند تا نهادهای امنیتی در افغانستان پا بگیرند و گروه‌های تروریستی جهانی موفق به فعالیت در آن کشور نشوند. او گفت: «ما باید جلو گسترش تمام سازمان‌های تروریستی را در افغانستان بگیریم و همان‌طور که من از جامعه بین‌المللی می‌خواهم بر پشتیانی خود از مردم افغانستان بیفزاید، باید درخواستی همان‌قدر فوری از رهبری طالبان داشته باشم: حقوق بنیادین بشر را که متعلق به تمام افراد است، به رسمیت بشناسید و از آن پاسداری کنید.»

دبیرکل سازمان ملل خطاب به طالبان تاکید کرد: «دریچه برای اعتمادسازی باز است. اما این اعتماد را باید به دست آورد. ما از طالبان می‌خواهیم از این لحظه استفاده کند و برای جلب اعتماد و نیت خیر بین‌المللی، حقوق بنیادین بشر را برای تمام دختران و زنان به رسمیت بشناسد.»

گوترش مشخصا خواهان تشکیل نهادهایی فراگیر در افغانستان شد که نماینده تمامی مردم آن کشور باشند. این در حالی است که مقامات طالبان در سطوح مختلف، عمدتا از قوم پشتون و مذهب سنی هستند.

خانم لاینز نیز گفت که وعده طالبان برای مقابله با گروه‌های تروریستی کافی نیست و باید اعمالی «معنا‌دارتر» ببینیم. او اما افزود: «در مورد ظرفیت مقامات بالفعل افغانستان برای مقابله با گروه‌های تروریستی، باید تا حدودی واقع‌بین بود.»

این فرستاده سازمان ملل گفت که به نظر می‌رسد طالبان کوشیده‌اند جلو حملات عمده داعش را بگیرند، اما این گروه همچنان به حملات کوچک‌تر خود، به‌ویژه علیه اقلیت‌های مذهبی در أفغانستان، ادامه می‌دهد. 

گوترش در پایان گفت: «بر پایه مسئولیت اخلاقی و امنیت و رفاه در منطقه و جهان، نمی‌توانیم مردم افغانستان را تنها بگذاریم. آنان نیازمند صلح هستند. نیازمند امید هستند. نیازمند کمک هستند. و همین الان این نیازها را دارند.»